Çocuk sahibi olamayanlar “Endometriozis”e dikkat !

Kadın Hastalıkları & Doğum ve İnfertilite Uzmanı Prof. Dr. Bülent BERKER’in verdiği bilgiye göre; çocuk sahibi olamamanın en önemli nedenlerinden biri de çikolata kisti

ÇİKOLATA KİSTİ ÇOK ÖNEMLİ

Çikolata kisti hastalığının tekrarlama riski olduğu için kistin tedavisinde cerrahi büyük önem taşıyor. Bu nedenle kapalı ameliyatın tecrübeli ellerde yapılması gerekiyor. Yüksek çözünürlüklü kameralarla yapılan kapalı cerrahi yöntemi sayesinde kadınların yumurtalıkları daha iyi korunuyor. Bu ameliyat biçimi yumurta dokusunu ve yumurta rezervini çok daha net bir şekilde koruyabiliyor.

Kadın Hastalıkları & Doğum ve İnfertilite Uzmanı Prof. Dr. Bülent BERKER’in verdiği bilgiye göre; rahim boşluğunu döşeyen epitel tabakasına endometrium dokusu adı veriliyor. Endometrium dokusu, rahim iç duvarlarını ince bir tabaka halinde döşemektedir.

Adet döneminde endometrium dokusu parçalanarak dökülmekte, adet kanı ile rahim ağzı ve vajina yoluyla dışarı atılmaktadır. Kadınların önemli bir kısmında adet kanı tüplerin içinden geçerek karın boşluğuna da az miktarda geçmektedir.
Endometriosis, rahim iç dokusunu (dölyatağı) oluşturan endometrium hücrelerinin, bu bölge dışındaki yerlerde yerleşmesidir. Endometrium hücrelerinin rahim iç bölgesi dışında yerleştiği alanlara ise ‘endometriosis odağı’ denilmektedir. Çikolata kisti olarak da adlandırılan endometriozis odakları az sayıda olabileceği gibi çok yaygın olarak da bulunabilmektedir.
Normalde sadece rahim iç tabakasında bulunan endometrium dokusunun nasıl olup da başka alanlara yerleştiği kesin olarak bilinmemektedir ancak adet kanının geriye akımı ile karın boşluğuna geçmesinin önemli rol oynadığı düşünülmektedir.

ÇİKOLATA KİSTİ GÖRÜLME SIKLIĞI
Endometriozis hiç bir şikâyeti olmayan, tedavisiz gebe kalabilmiş kadınlarda da bulunabildiğinden bu hastalığın kadınlarda görülme sıklığı kesin olarak bilinmemektedir.
Tanısı laparoskopi veya ameliyat ile konulduğundan, bildirilen oranlar değişkenlik göstermektedir.
Ancak, doğurganlık çağındaki kadınlarda görülme sıklığı %10 tahmin edilmektedir. Hamile kalma problemi olmayan kadınlara bu oran düşük iken (%1-5), gebe kalamama (infertilite) nedeniyle başvuran kadınlarda bu oran % 20-40’lara çıkmaktadır.

ENDOMETRİOSİS BELİRTİLERİ
• İnfertilite (gebe kalamama)
• Şiddetli kasık ve bel ağrısı
• Adetlerin aşırı sancılı olması
• Cinsel ilişkinin ağrılı olması
• Düzensiz adet kanaması
• Kabızlık, barsak tıkanıklıkları

ENDOMETRİOSİS VE İNFERTİLİTE (KISIRLIK) İLİŞKİSİ

İnfertilite (gebe kalamama) endometriosis hastalarını etkileyen önemli bir sorundur. Bu hastaların tedavisiz hamile kalmaları mümkün olmakla birlikte, hastalığın ileri evrelerinde genellikle cerrahi veya infertilite tedavileri ile çocuk sahibi olabilmektedirler.
Çikolata kisti veya endometriosis nedeniyle laparoskopi veya ameliyat yapılan hastalara cerrahi sonrası 1 yıl doğal yollarla gebe kalmaları önerilmektedir.
Bu süre içinde doğal yollarla gebe kalamayan veya operasyon sırasında hamile kalmalarını engelleyecek ileri problemler saptanan hastalara tüp bebek yöntemi uygulanmaktadır.

ENDOMETRİOSİS HASTALIĞININ İNFERTİLİTEYE YOL AÇMASININ NEDENLERİ

•  Organlar arasında yapışıklıklar oluşması (rahim, tüpler, yumurtalıklar ve barsaklar arasında)
•  Tüplerde tıkanıklılara neden olması
•  Yumurtalıklarda sağlam dokuyu azaltması veya yumurtalıkların rezervini etkilemesi
•  Hormonal düzensizliklere neden olması
•  Embriyonun, sağlıklı gelişimini ve tutunmasını etkilemesi

ENDOMETRİOZİS TEDAVİSİ

•  Medikal tedavi
•  Cerrahi tedavi
•  Medikal + Cerrahi tedavi
•  Tüp bebek uygulamaları 

MEDİKAL (İLAÇLA) TEDAVİ

Özellikle ağrı şikâyetinin giderilmesi için kullanılmaktadır. Hormonal etkili ilaçlar kullanılan tedavi ile endometriosis odaklarının baskılanması ve ağrının giderilmesi amaçlanmaktadır. Ancak ilaçlarla endometriosis odaklarının tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmadığı gibi hastalar ilaç tedavisinden sınırlı derecede yarar görmektedirler.
Günümüzde ilaç tedavisinin infertilite açısından yararlı olmadığı belirlenmiştir. Bu ilaçlar kadının gebe kalmasına herhangi bir etki yapmadığı gibi zaman kaybına yol açmaktadır.

CERRAHİ TEDAVİ
Endometriosisin yol açtığı ağrı, çikolata kisti ve infertilite varlığında öncellikli tedavi yöntemi cerrahi yaklaşımdır. Cerrahi tedaviye karar verildiğinde mümkün olan her hastada, laparoskopik cerrahi tercih olmalıdır. Laparoskopi imkânı yoksa veya cerrahın deneyimi yeterli değilse açık ameliyat ile endometriosis tedavisi yapılabilmektedir. Laparoskopik cerrahinin klasik açık ameliyatlara göre pek çok avantajı vardır. Özellikle ilerde çocuk isteği olan hastalarda laparoskopik operasyonun bu konuda çok deneyimli ekipler tarafından yapılması gerekmektedir.

Endometriosis hastalığının cerrahi tedavisinde amaç endometriosis odaklarının mümkün olduğunca yakılması veya tahrip edilmesi, oluşmuş yapışıklıkların giderilmesi, yumurtalıklarda çikolata kisti (endometrioma) varsa çıkartılması ve bozulan anatominin tekrar normale getirilmesidir.

YUMURTALIKLARIN KORUNMASI ÇOK ÖNEMLİ

Kadın Hastalıkları & Doğum ve İnfertilite Uzmanı Prof. Dr. Bülent BERKER, yumurtalıkların korunması konusunun önemini vurgulayarak şuunları söyledi:
“Çikolata kisti hastalığının tekrarlama riski olduğu için kistin tedavisinde cerrahi büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle kapalı ameliyat tecrübeli eller de yapılırsa cerrahi bu hastalar için büyük bir şanstır.
Kapalı cerrahi yöntem sayesinde kadınların yumurtalıkları daha iyi korunmaktadır. Çünkü yüksek çözünürlüklü kameralarla yapılan bir ameliyat. Dolayısıyla yumurta dokusunu ve yumurta rezervinizi çok daha net bir şekilde koruyabilmektedir.
Laparoskopik cerrahide çikolata kisti tedavisi için çeşitli cerrahi teknikler uygulanmaktadır. Ancak kistektomi tekniği (kistin tamamen çıkartılması) en etkili tedavi yöntemidir. Laparoskopide kistin sadece aspire edilmesi (içindeki sıvının boşaltılması), kist duvarını çıkartmadan sadece duvarının yakılması şeklindeki uygulamalar veya kistin eksik çıkartılması gibi durumlarda 6 ay-1 yıl içinde kistin tekrar oluşma riski belirgin olarak artmaktadır.
Başarılı cerrahi tedaviden sonra çikolata kistinin tekrarlama ihtimali çok düşüktür. Çikolata kisti çıkartılırken sağlam yumurtalık dokusunun korunması ve zarar verilmemesi son derece önemlidir.
İnfertilite hastalarında ameliyat sonrası gebe kalma şansının en yüksek olduğu dönem ilk 1 yıldır. Ameliyat sonrası 1 yıl içersinde gebe kalamayan hastalara diğer tedavi opsiyonları sunulmalıdır. Eğer kadının eşinde sperm problemi varsa o zaman tedavinin seçimi farklı olabilmektedir.”

Tedavi sonrası başarıyı etkileyen faktörler:
• Endometriosis evresi
• Operasyonun başarılı geçmesi
• Kadının yaşı
• Kadında ek başka sorunların bulunması (rahimde myom v.s.)
• Erkekte sperm problemi varlığı